www.A1plus.am, 18 Սեպտեմբերի 2007

Նախընտրական մթնոլորտի մասին է «Ա1+»-ի զրույցը ԱԺԿ նախագահ Շավարշ Քոչարյանի հետ:

- Գիտակցող մարդկանց համար մնայուն հարցադրումը, որ կար Հայաստանում անկախության պահից եւ նույնիսկ մինչեւ անկախությունը՝ հետեւյալն է. ինչպիսի երկիր պիտի դառնա Հայաստանը: Սա է հիմնական հարցադրումը, սա էր ամբողջ բանավեճի նյութը, պայքարի առանցքը նախորդ իշխանության օրոք, այս իշխանության օրոք, որովհետեւ ակնհայտ է, որ պետությունը ուժեղ է մարդով, մարդու աշխատանքով, մարդու հողին կպած լինելով, հայրենասիրությամբ: Երբ այդ բոլորն ապահովվում է, պետությունն էլ է հզոր դառնում: Եվ ի վերջո հիշենք, որ շարժման ժամանակ կային երեք նպատակ` արդարություն, միասնություն՝ այդ թվում համայն հայության, եւ Արցախ: Երեքն էլ ըստ էության դավաճանվեցին: Այնպես ստացվեց, որ Շարժման ղեկավարները, գալով իշխանության, երեք գաղափարներից էլ հետ կանգնեցին: Այսօր երկիրը անարդար է, ազգային միասնականությունը բացակայում է, ավելին` երկրի ներսում տեղի է ունենում հասարակության ատոմիզացիա: Իսկ Արցախի հարցում, չնայած հաղթանակին, բանակցային գործընթացը դեռեւս ավարտված չի: Այս բոլորն ի մի բերելով, ակնհայտ է, որ բանավեճը պետք է գնար այդ հարցի շուրջ՝ ինպիսի՞ պետություն ենք. իսկ ցավոք սրտի, խոսքը գնում է անձերի եւ իրադարձությունների, դեմքերի եւ դեպքերի մասին, ավելի խորքային մոտեցում մենք չենք տեսնում:

- Դեմքերից խոսեցիք, Ձեր կարծիքով` ինչպիսի՞ն պետք է լինի ՀՀ նախագահը, ի՞նչ հատկանիշների պետք է բավարարի:

- Նախ ես գտնում եմ, որ նախագահի հատկանիշները երկրորդական են, առաջնայինն այն է, թե ինչի համար է գալիս, գալիս է, որ ի՞նչ անի: Առավել եւս հաշվի առնելով իրականությունը, որ փոխվել է Սահմանադրությունը, պետք է գիտակցել. նախագահը չունի այն լծակները, որ ուներ մինչ այդ. նա չի գործադիր իշխանության ղեկավարը, եթե չունի մեծամասնություն խորհրդարանում: Դա շատ էական է: Իսկ մենք այսօր խոսում ենք այն հնարավորության մասին, որ նախագահ է ընտրվելու անձ, որը չի ներկայացնում ՀՀԿ-ն. նա չի ունենալու գործադիր իշխանության լծակները, նա ընդամենը կարողանալու է ուղղորդել, հակակշռել կառավարության, մեծամասնության քաղաքականությունը: Այդ տեսակետից, առաջնայինը այն խնդիրներն են, որ իր առջեւ դնում է նախագահը:

-Իսկ հնարավոր համարո՞ւմ եք, որ ոչ ՀՀԿ-ական նախագահ ընտրվելու պարագայում քաղաքական ճգնաժամից խուսափելու համար առաջանա Սահմանադրությունը փոխելու անհրաժեշտություն:

- Խնդիրը ո՞րն է. մեծամասնությունն արդեն իշխանություն է, արդեն կա այդ իշխանությունը: Մենք շատ անգամ հին իներցիայով ենք մտածում: Մեծամասնությունը կա, կառավարությունը կա, իսկ ըստ գործող Սահմանադրության` երկրի ներքին քաղաքականությունը մշակում եւ իրականացնում է կառավարությունը, նախագահը դրա հետ ոչ մի առնչություն չունի: Արտաքին քաղաքականությունը մշակում եւ իրականացնում է կառավարությունը նախագահի հետ համատեղ: Միակ տեղը, որ նախագահը «ոտքի» տեղ ունի, վերաբերում է գործադիր ֆունկցիաներին:

-Իսկ ոչ ՀՀԿ-ական նախագահի ընտրվելու պարագայում որպես խնդրի լուծում կարելի՞ է դիտարկել մեզանում ավանդույթ դարձած առնետավազքը:

- Ասենք` առնետավազք տեղի ունեցավ, ու մեծամասնությունը դարձավ մյուսինը. ուրեմն ոչինչ չփոխվեց, ուրեմն նույն անձինք են, նույն մոտեցումները, բա մենք փոփոխություն ենք ուզում: Ստացվում է՝ ամբողջ խնդիրը նրանում է, թե ումով է իրականացվելու: Այսինքն, ոչ մի տարբերություն: Այսօր շատ հաճախ է հնչում այդ հարցադրումը, թե քաղաքական դաշտի մեծամասնությունը վաղուց իր դեմքը թեքել է ժողովրդից, հույսը ժողովրդի վրա չի: Հարցադրում չեն անում, որ եթե գա նախագահ, որ ունենա հասարակական աջակցություն, լեգիտիմություն, դրանով ինքը կկարողանա ազդել մեծամասնության վրա. ամբողջ հույսը դնում են ոչ թե հասարակության վրա, այլ նույն գործող անձերի վրա, որոնցից ընդ որում դժգոհ են. առավել եւս առ այսօր նա, ով հավակնություն ունի հանդես գալու որպես այլընտրանք, ցույց չի տվել գաղափարական, ծրագրային տարաձայնությունները, հստակ չի ասվել, թե ինչ պետք է անել, որ չի անում այսօրվա մեծամասնությունը, կամ ի վիճակի չի անել:

- Այսօր շատերն են խոսում ընդդիմության միավորման անհրաժեշտության մասին, ինչքանո՞վ եք կարեւորում միավորումը եւ միասնական թեկնածուի առկայությունը 2008-ի նախագահական ընտրություններում:

- Միավորումը ինքնին շատ կարեւոր է, բայց մենք վաղուց հայտնվել ենք մի այլ խաբկանքի մեջ, փակուղու մեջ: Մարդկանց թվում է, թե միավորումը լինում է սեղանի շուրջ՝ նստում են, որոշում են. այդպիսի բան չի եղել եւ չի կարող լինել Հայաստանում: Միավորումը լինում է այն դեպքում, երբ որեւէ քաղաքական ուժ հասարակության վրա իր ազդեցությամբ առաջ է ընկնում. 1996 թ-ին միավորումը տեղի ունեցավ ընտրություններից մեկ ամիս առաջ, որովհետեւ մի քաղաքական ուժ, մեկ թեկնածու՝ Վազգեն Մանուկյանը, ակնհայտորեն առաջ էր ընկել, կար ժողովրդի վստահություն, կար սպասելիք, ծրագիր, մի կողմ թողնենք կայուն այն հատվածին, ոչ չի ընդունում իշխանությանը, բայց կային նաեւ մյուս հանգամանքները. դրանից հետո այն քաղաքական ուժերը, որոնք հրապարակային քննադատում էին այն ժամանակ ԱԺՄ-ին, եկան միավորվեցին: Ուրեմն, միավորումը գնացքի պես մի բան է. երբ գնացքը արագ սլանում է՝ հետեւից քաշում է ամեն ինչ: Այսօր որեւէ մեկը առաջ չի սլացել եւ միտում չկա առաջ սլանալու, իսկ կանգնած գնացքներից, լոկոմոտիվներից, եթե նույնիսկ իրենք որոշեն, որ այդ լոկոմոտիվները միավորվում են՝ միեւնույնն է` գնացք է պետք, ժողովուրդ է պետք, կաղապար է պետք: Այդ տեսակետից ես ոչ թե հոռետես եմ, այլ իրատես: Ժամանակ շատ քիչ է մնացել. դեկտեմբերին արդեն առաջադրումներն են. եւ մինչեւ այժմ չկա խորքային խնդիրներին մոտենալու միտում: Սա, կարծես, փոթորիկ լինի մեկ բաժակ ջրում: Բաժակը թափանցիկ է, բոլորի համար փոթորիկը տեսանելի է, բայց այն բաժակից դուրս չի գալիս, կմնա նույն բաժակի մեջ:

- Իսկ ինչո՞վ եք բացատրում Ձեր անձի շուրջ կատարվող իրադարձությունները. այսօր ձեզ մեղադրում է ոչ միայն իշխանամետ, այլեւ ընդդիմադիր դաշտը: Կարծես սեւ ու սպիտակի արանքում լինեք:

- Երկրի առջեւ կանգնած է հիմնարար խնդիր՝ ինչպիսի պետություն ենք ուզում ունենալ: Նրանց, ում բավարարում է ներկա պետությունը՝ իր ամեն ինչով, նրանք այդ խնդիրը չունեն, իրենք ունեն անձերի խնդիր. եթե նա գա ավելի լավ կլինի: Խոսում են հետեւանքների մասին, իսկ հետեւանքների մասին հեշտ է խոսել, բայց իրականությունը իրենց բավարարում է: Այդ տեսակետից, այո, մեր կուսակցությունը տարբերվում է եւ իշխանությունից եւ ընդդիմադիրներից: Թող մեծամտաբար չհնչի: Սա է իրականությունը: Այս հարցադրումը հնչում էր նաեւ Սահմանադրական փոփոխությունների ժամանակ, երբ ամբողջ ընդդիմադիր դաշտը հակադրվեց այդ փոփոխություններին, նույն վիճակը նաեւ այսօր է: Եվ կա մի հանգամանք եւս: Փորձը ցույց է տալիս, որ եթե դու փակում ես աչքերդ իրականության վրա, ու փորձում ես խեղաթյուրել իրականությունը, որովհետեւ դա քեզ ձեռնտու չի, դա օգուտ չի բերում. եւ այսօր պետք է մի պարզ բան գիտակցել, իշխանության հարցը Հայաստանում լուծված է խորհրդարանական ընտրություններով: Եվ փորձում են իրենց եւ հասարակությանը շփոթության մեջ գցել վստահեցնելով, որ այս ընտրությունները իշխանափոխության հարց են լուծում: Ոչ չեն լուծում: Երբ դա ասում ես՝ հայտնվում ես անհասկանալի վիճակում: Ես կարծում եմ, որ միեւնույնն է, ապագան Հայաստանում հենց մեր պատկերացրած ձեւով է լինելու եւ մենք հետեւողական ենք լինելու այդ հարցում անկախ նրանից, թե դա ինչպես կընդունի մամուլի որոշ հատված, քաղաքական այն ուժերը, կամ մարդիկ, որ սովոր են տեսնել սեւ կամ սպիտակ: Ես չեմ կարծում, որ այսօր ժողովրդի համար եթե իշխանությունը սեւ է, ապա հավաքական ընդդիմությունը սպիտակ այն լույսն է, որին ինքը ձգտում է. եթե այդպես լիներ, ապա խորհրդարանական ընտրություններում հավաքական ընդդիմությունը կհաղթեր: Դա նշանակում է, որ մենք գործ ունենք երկու թեւի հետ, եւ երկուսն էլ գորշ են: Այսօր մեկ խնդիր կա. դուրս գալ գորշ իրավիճակից: Ինչ վերաբերում է ընդդիմությանը. նախորդները այլ Հայաստան չեն տեսնում, քան այսօրվանն է. դա ակնհայտ է, որովհետեւ հիմքը, ճարտարապետը իրենք են եղել: Այստեղ միամիտ կլիներ սպասել որակական փոփոխություններ, որոնք անհրաժեշտ են Հայաստանին: Նախորդները իրենց կյանքով են ապացուցել, որ չեն կարող դա անել: Մնացած ընդդիմությունը՝ կտրելով այն ճյուղը, որի վրա նստած էր, իսկ միավորված ընդդիմության հիմնական ձողը համակարգային բարեփոխումներն էին, կտրելով այդ ճյուղը 2007 թ խորհրդարանական ծառից, ընկան գետին եւ մինչեւ օրս չեն կարողանում ոտքի կանգնել:

- ԱԺԿ-ին իշխանամետ չես համարի, ընդդիմությունը կասկածի տակ է առնում ձեր ընդդիմադիր լինելը, կենտրոնամետ դաշտն էլ Տիգրան Կարապետիչն է սեփականաշնորհել: Դուք որտե՞ղ եք

- Գորշ դաշտում չենք: Ես իշխանությանը կծառայեի, եթե պնդեի, որ ընդդիմությունն անում է ամեն ինչ ճիշտ, որեւէ սխալ չի կատարում, դա այն է, ինչ պետք է Սերժ Սարգսյանին: Այսինքն, իրականում, նրանք, ովքեր փորձում են ձեւացնել, թե ամեն ինչ լավ է, նորմալ է, հենց նրանք են ծառայում ներկա իշխանություններին:

Զրուցեց Դիանա Մարկոսյանը